Emojiler 'evrensel' bir dilin kapısını açıyor gibi görünse de aslında bundan epey uzak. Peki, bir kişiye attığınız bıçak emojisi 'tehdit unsuru', bir başkasına attığınız kalp emojisi 'cinsel taciz unsuru' olabilir mi? ABD'de şu sıralar bu tartışılıyor.
Yataktan sıçradı. Güneş odayı çoktan doldurmuştu ve bunun ne anlama geldiğini biliyordu. Komodinde duran telefonu eline aldı ve saate baktı. Gerçekten geç kalmıştı. Birkaç mesaj ve cevapsız aramayı gördü. Hepsi iş yerindendi ve bu biraz 'başının belada olduğunu' gösteriyordu. WhatsApp'ı açtı, iş arkadaşlarıyla kurduğu gruba önce mutsuz bir emoji ardından da koşan adam emojisi yolladı:
Geç kaldım, geliyorum.
'İfade' etmek ve görselleştirmek
Emoji kelimesi, İngilizce 'emotion' (duygu) kelimesinden geliyor. Duyguyu ifade etmek için seçilen görsel simgelerden bahsediyoruz yani. Şu an kayıtlı 2000'den fazla emoji bulunuyor ve bu emojiler yiyecek-içecek çeşitlerinden surat ifadelerine kadar pek çok şeyi simgeliyor. İfade etmek istediğiniz duygu, düşünce, ya da 'şeyi' görselleştirerek, zahmetsizce aktarmanızı sağlıyor emojiler.
Önceden bir 'eğlence' aracıydı
MSN Messenger ve öncesinde emojilerin atası olan smileyler vardı. Smileyler de elbette ifade etmeye dayanıyordu. Fakat hem emoji kadar çeşitli değildi hem de işin açıkçası 'sohbeti renklendirmekten' başka bir işe yaramıyorlardı. Smiley, gülümseyen surat; Emoji, duygu ifade etme aracı...
'Smiley'den 'emoji'ye evriliş
MSN Messenger'ın tarih olması ve öte yandan iletişimin akıllı telefonlara taşınmasıyla birlikte, emojiler ortaya çıktı. Onlar bize, hızlı yoldan tıpkı hiyeroglifler gibi 'semboller aracılığıyla' iletişim kurma şansı tanıdı. Emojiler, harfler bütününü tek bir dokunuşla bir araya getiriyor: Geç kaldım, geliyorum.
Hızlanan iletişimin sonucu
Hızlanan iletişimle birlikte kendini var eden emojiler, hepimizin el alışkanlığıyla kullandığı bir 'lisan'a dönüştü. "Geç kaldım, geliyorum" demek için 21 karakterlik bir mesaj yazmak yerine iki emojiyi yan yana getirip göndermek yeterli oldu.
Peki ama 'hukuki' yönü?
Fakat emojiler, 'tüm' duyguları ifade etme şansı tanıdığı için mesajlaşma sırasında bir 'hukuki' yöne sahip olup olmadığı tartışılmaya başladı ABD'de...
Mesajlaşma sırasında gönderilen bir bıçak emojisi, 'tehdit' sebebi olabilir mi? İki bıçak emojisinin yan yana kullanılması, tehdidin boyutunu artırabilir mi?
İhmal edilen sorular
Emojiler üzerine daha önce pek de konuşmadığımız için bu sorular size 'biraz tuhaf' ve anlamsız gelebilir. Ancak ABD'de hukukçular buna çok kafa yoruyor. Sözlü olarak bir insana hakaret edebilirsiniz, o insanı tehdit edebilirsiniz, taciz edebilirsiniz... Bunları 'emojilerle' de ifade edebilirsiniz elbette. İşte tam da burada tıkanıyor konu.
Evrensel olmadıkları gözden kaçmamalı
Gülümseyen surat emojisi Çin'de bir 'sarkazm' unsuru olarak algılanabiliyor. El hareketleri, dünyanın her yerinde apayrı anlamlara sahip. 'Tamamdır' demek isterken küfür ediyormuş gibi algılanma ihtimaliniz hiç de az değil. Eğer emojiler kendilerini 'olması gerektiği gibi' aktarırsa da kültürel farklılıkların yok olup gideceğini de söyleyebiliriz tabii, fakat bu başka bir yazının konusu. Yine de, tehdit, taciz, hakaret amacınız yokken bile böyle algılanabilme ihtimaliniz olduğunu da gözden kaçırmamalısınız tabii...
Taciz, tehdit gibi suç unsuruna dönüşebilir
Pek çok uzman, karışıklığın önlenebilmesi için platformlar arası ortak bir emoji dili ve simge tasarımı geliştirilmesi gerektiği yönünde görüş belirtiyor. Fakat şirketler, çoğunlukla 'farklılıklarını' ortaya koymak için emojileri farklı tasarımlarla kullanıyor.
Öte yandan 'algısal' düzlemde emojilerin yarattığı anlamların da dikkatle incelenmesi gerekiyor. Mahkemeler onlarca yıldır "Sadece şaka yapıyordum" savunmasıyla karşılaştığı için az çok şaka yapan kişiyle yapmayan kişiyi ayırt edebilse bile kasıt olup olmadığını emojiler üzerinden anlayabilmek bazen zorlaşıyor. Evet, sosyal hayatta bir sinema salonunda "Yangın!" diye bağırıp kaçmanız "Şaka yaptım ya!" diyerek savunabileceğiniz bir şey değildir. Ancak emojiler, kullanıldıkları düzlemlerde 'farklı' anlamlara sahip oldukları için hukuki bir olguya dönüşüyorlar.
Ofise ulaştığında herkes ona mesajını 'anlamış' bir şekilde bakıyordu. Gülümsediler, ne olduğunu sordular ve uyuyakaldığını anlattı. Zaten gece de geç uyumuştu, biraz da canı sıkkındı. Bunların hepsini emojilerle peş peşe sıralayarak anlatabileceği günlerin yakın olup olmadığını düşündü... Belki o zaman pek de 'konuşmaya' gerek kalmazdı.
